لاڳاپيل خبرون

آءِ ايم ايف جو قرض ڪير لاهيندو…!!

اپریل 8, 2024

ڊاڪٽر ابراهيم سنڌي به دارالبقا ڏي روانو

اپریل 8, 2024

نوجوان آفيسر عوام جي بقا سالميت جا ضامن

مارچ 20, 2024

منصور علي راڄپر

هن مضمون ۾ آء پنهنجي نقطي نظر کي پڻ شامل ڪرڻ چاهيان ٿو. سنڌ 3 علائقن ۾ ورهايل آهي.

اپر سنڌ

سينٽرل سنڌ ۽

لوئر سنڌ.

           منهنجي سوچ موجب ته ڪراچي پاڻ هيٺئين / لوئر سنڌ ۾ آهي، جنهن کي جاگرافيائي طور تي غير سنڌي ڪڏهن به راضي نٿا ڪري سگهن، جن وٽ ڪراچيءَ ۽ سنڌ جو ١٩٨٠ واري ڏهاڪي جو ٽيپ رڪارڊ آهي.

           سڀ کان وڌيڪ اصلي سنڌي ڀيل ۽ ڪولهي آهن (جن جي مادري ٻولي عام سنڌي ٻولي کان مختلف آهي). ڊاٺھي ۽ ٿري به سنڌي کان ڌار هڪ ٻولي يا چوڻي آهي. هاڻي اسان وٽ 4-5 مختلف قسم جا ماڻهو قومون آهن.

١- سرائڪي جيڪي پاڻ کي باروچ سڏين ٿا.

٢- سادات/ سيد جيڪي چون ٿا – اسان  سعودي جا آهيون.

٣- اصل سماٽ سنڌي.

۴- ديوان/ هندو

۵- شهري اردو ڳالهائيندڙ، پنجابي، پشتون، افغاني، بنگالي، بهاري، برمي، گلگتي، ڪاٺياواڙ، گجراتي ۽ هندستاني ميمڻ.

       هونءَ: اسان جي نفسياتي پيچيدگي جنهن ۾ هر ڪنهن کي اسان جي ٻولي سکڻ ۽ ڳالهائڻ گهرجي، اسان کي ذهني بالادستي جي اهڙي جاءِ تي رکيو ويو آهي  جنهن جي نتيجي ۾ اسان جي ڪجھ نوجوان ۽ بزرگ نسلن ۾ به احساس محرومي پيدا ٿئي ٿي، جتي کين سنڌي هجڻ جي ڪري زيادتي ۽ تشدد پڻ ڪيو وڃي ٿو. ۽ اسان کي باروشڪي/ شينا يا افغاني سکڻ جي پرواھ ناهي، ڇا اسان کي ٻيون ڪيتريون زبانون اچن ٿيون؟

         اهو خوشحالي جو سرٽيفڪيٽ دبئي ، قطر يا سعودي جيان نه آهي جيئن سنڌ ٿي سگهي ٿي ۽ نه خليجي وچ اوڀر واري ننڍڙي قوم ھجي جنهن جي گئس ۽ تيل جي دولت سان مالا مال مقامي آبادي جي مدد ڪئي پئي وڃي. پر رڳو ٻاهران. عربن وانگر ڪنهن به قيادت ڪڏهن به مقامي سنڌين کي 49 سيڪڙو تي ڌارين سان 51 سيڪڙو ڀائيوار ٿيڻ نه ڏنو هوندو ۽ پنهنجي ڌرتي تي پرديسي هئڻ جي حق ۾ دولت خوشحالي عام ماڻهوءَ وٽ رھي.  صوبي جي هر ڪنڊ ۾ جاگيردار، اڄڪلھ ” فلاڻو هائوس“ ”ٽيرو هائوس“ جي فون آئي آ، هائوس جو ڪم ڪرڻو آ.

 اسان کي هن جهالت مان نڪرڻو پوندو اگر اسين ان دور مان نڪرنداسين ته پوء ھر دور ۾ ڪاميابي اسانجي آهي!

           جڏهن اسين چوندا ۽ ٻڌون ٿا ته ٽن ثقافتن ۾ جملي جو استعمال:-

مادر روس

ڀارت ماتا

سنڌ منهنجي امڙ

           اردو ڳالهائيندڙ چون ٿا ته تنهنجي ماءُ تنهنجي ماءُ آهي، هنن لاء ان احساس ۽ جذبن جو قدر نه آھي.

ھاڻي عام سنڌي آفيس يا سرڪاري ماحول ۾ ڪرپشن کان سواءِ ڪڏھن به ڪوبه ڪم نٿو ڪيو وڃي ۽ مختلف گرومنگ نه ٿي سگھي آھي، ڪي ان ڳالھ سان متفق يا اختلاف ڪري سگھن ٿا ته سنڌ سيڪريٽريٽ ھڪ مڇي مارڪيٽ  رشوت جو بازار آھي. ڪرپٽ سماج جو هڪ اهڙو ڪارخانو جيڪو محنت ڪري رهيو آهي پاڻ پنهجي هٿرادو پالڻهارن کي خوش ۽ راضي ڪرڻ لاء، جتي نگران سيٽ اپ ڪجھ نوڪرين بابت لکيل ٽيسٽن ۽ آفر آرڊرن تي گهڻو ڪجھ نه ڪري سگهيو. اهو هميشه وانگر رهيو آهي 95٪ وقت جو. سياسي مافيا ماڻهن کي دٻائي رکيون ويٺا آهن. زميني باس نه ٿو چاهي ته عام ماڻهن وٽ پنهنجي بهتر حڪمراني هجي نئي خدمتن لاءِ ڪي ٻيا آپشن هجن. اسان جيڪڏهن 5000 سال قبل .مسيح ۾ زير زمين پاڻي نيڪال ۽ موهن جي دڙي جا ٻه ماڙ رهائش تاريخون هيون بس اتي ئي بيٺا آھيون ان کان اڳتي نڪري نه سگهيا آھيون!

مھرباني ڪري ڪجھ 4 ماڙ عمارتون ھاڻي حيدرآباد ۽ ڪشمور جي وچ ۾ ڳولھيو، ٻڌايو ته ڪل ڪيتريون آھن؟

          جڏهن اسين چئون ٿا ته الف ـ ب سنڌي آهي ته ان جو سنڌي هجڻ اسان کي پنهنجي هجڻ جي اميد ڏئي ٿو، پر اهو وري جنت ۾ وڃڻ ۽ اسان جي نجات ڏيندڙ هجڻ يا ترقيء جو سرٽيفڪيٽ ناهي.

      پي ايس ايل PSL ڪرڪيٽ علائقائي ٽيمن سان آخر مهراڻ 11 سيوهڻ 11 ڇو نه آهي؟ ڪراچي ڪنگز . پشاور زلمي وغيره وانگر ڇا سنڌ جي نوجوانن کي قومي ڪرڪيٽ ۾ وڃڻ ۽ کيڏڻ جو ڪو حق ناهي ڇا سنڌي نوجوانن ۾ ٽيلينٽ نه آھي ؟ افسوس جو ڪجھ ڌريون نٿيون چاهين ته سنڌي اڳتي نه اچن ۽ هو خوف ۾ مبتلا آھن ۽ اهوئي سبب آھي جو سنڌين کي پاڻ مڃرائڻ جو موقعو نه پيو ڏنو وڃي،

ڪجھ ٽائيم اڳ ٻڌوسين ته ڪنهن سنڌي رانديگرن کي:- مشق پريڪٽس لاءِ دبئي وٺي وڃڻ جي ڪوشش ڪئي، پر مايوس ٿيو نتيجا نه ملي سگهيا. ڏاھاڻي سنڌي بڻجي ڪرڪيٽ ٽيم ۾ ويو ۽ ڪجھ مهينن ۾ عوام کي خطاب ڪندي ٻڌايو ويو ته هو ڏاهاڻي بلوچ آهي سنڌي ناهي! آخر ڇو؟

         35 سال اڳ مون هڪ ڀيري پنهنجي ڏاڏي سردار احمد خان راڄپر اڳوڻو ايم پي اي کان پڇيو هو ته جيڪڏهن سنڌين کي حق ملندا ته ڇا ٿيندو؟

 هن جواب ڏنو ته: هر عام ماڻهو وٽ چار ڦيٿن واري گاڏي هوندي ۽ سون جي پليٽ ۾ ماني کائي سگهي ٿو!

        ورهاڱي دوران؛ بنگال کي ٻن حصن ۾ ورهايو ويو، پنجاب کي ٻن حصن ۾ ورهايو ويو. سنڌ کي هڪ رٿابنديءَ سان خال ڏنو ويو، جتان هندو سنڌي ساڳين خالي ريل گاڏين جي رستن تي هليا ويا، جن ۾ لڏپلاڻ ڪندڙ هتي آيا هئا، ڪي ته 1947ع کان اڳ آمريڪا، آفريڪا، هانگ ڪانگ ۽ ٻين هنڌن تي لڏي ويا، پر هينئر تائين. هندن کي جيڪي مسئلا درپيش آهن، اهي اڄ به هر سال سنڌ کي هندستان جي خوشحالي لاءِ نه پر پنهنجي سلامتي ۽ پنهنجي نياڻين جي عزت لاءِ ڇڏي وڃن ٿا، جنهن کي وري به اسين مسلمان سنڌي بچائي نه سگهيا آهيون. انھن جي حفاظت ڪون ڪري سگھيا آھيون!

         افسوس سان چوڻو ٿو پوي ته اسان جي سنڌ سهراب ڳوٺ ۽ سکر جي وچ ۾ آهي. مون کي خبر آهي ته ڪيترائي ماڻهو اپر سنڌ جا آهن پر اڄڪلهه اتي موجود ڏوهن ۽ مسئلن جي شدت هنن کي مجبور ۽ محروم ڪري ڇڏيو آھي. حڪومتي ادارا آپريشن رد الفساد، ضرب عضب وغيره ته هلائي سگهن ٿا پر ڪچي وارن علائقن مان ڌاڙيلن جو خاتمو نٿا آڻي سگهن.

          ڪچي جي زمين پاڻ 2 لک 40 هزار ايڪڙ آهي پر مجموعي طور 25 هزار ايڪڙ تي ب جھنگ ٻيلو نظر نٿو اچي. سنڌي جيڪي ٽيڪساس، ايريزونا، يا فلوريڊا جي گرم هنڌن تي رهن ٿا، اهي ٽري زون 10/11+ ۾ اچن ٿا. هي سڀ وڻ آهن، جيڪي سنڌ ۾ پوکي سگهن ٿا ۽ نباتات ۽ ٻوٽن کي به متنوع بڻائي سگهن ٿا، پر ڪير ڪندو ۽ ڇو؟

           مان لم جو ھڪ نصل مالابار نيم لڳائڻ ۾ ڪامياب ٿيس، جيڪو هندستان مان هڪ تيز وڌندڙ قسم آهي جتي لم جو وڻ صرف ۵-٦ سالن ۾ ٣٠ کان وڌيڪ فوٽن تائين وڌي ٿو. منهنجي ڪراچي واري گهر ۾ سنڌ پاڪستان جو سڀ کان وڏو وڻ آهي جيڪو ۴٠ فوٽ کان وڌيڪ ڊگهو آهي صرف ٦-٧ سالن ۾. ۽ افسوس سان چوڻو ٿو پئي ته منهنجا (پاڙيسري اهو وڻ پسند نٿا ڪن، منهنجي لاءِ اهو هڪ اثاثو آهي ۽ پاڪستان ۾ واحد نسل آهي، هندستان مان درآمد ٿيل). منهنجي ڳوٺ چيهو لڳ پڊعيدن ۾ ڪجهه وڌيڪ وڻ لڳل آھن!

       سنڌي ايسوسيئيشن ۽ ورلڊ سنڌي ڪانگريس امريڪا ۾ گهڻو  ڪجھ ڪري سگهن ٿيون جيئن سنڌ جي ڪرپٽ حڪمرانن جي حمايت ۽ تعريف ڪرڻ نه پر متبادل سياسي ۽ سماجي آپشن ٺاهڻ جي ڪوشش ڪئي وڃي.

ڪينيڊا ۽ آمريڪا ۾ نوجوان سنڌين کي IT ڪورس ڪرڻ ۽ پنهنجو ڪيريئر ٺاهڻ لاءِ حوصلا افزائي ڪري سگهي ٿو، جڏهن اهي سال ۾ لک آمريڪي ڊالر ڪمائي سگھن ٿا، اهي پڻ توهان جي ڪميونٽي جو اثاثو ھوندو ۽ هڪ ڊگهي وقت تائين.

         پاڪستاني ڊاڪٽر آمريڪا ۾ ٻئي نمبر تي آهن ۽ هتي اعليٰ عملدار آهن، پر اڪثر اردو ڳالهائيندڙ ۽ پنجابي آهن. ٿي سگهي ٿو انهن وٽ ايتري دولت هجي جو پاڪستاني قوم کي قرضن مان واپس آڻي سگهن ٿا، پر اهو سمجهڻو پوندو ته اهڙي ڪوشش بيڪار ٿي وڃي ٿي، جيئن گھري رياست خوشحالي نٿي چاهي. مجموعي طور تي اسان وٽ ڪيترا سنڌي ڊاڪٽر آهن؟

          اچو ته واضح ڪريون ته آمريڪا ۾ اسين سنڌي هاڻ مهاجر يا شهري آهيون، پر اسان جي ٻوليءَ ۾ حيثيت اها آهي ته هتي اسان سنڌي هتي مهاجر آهيون، جنهن اصطلاح کي اسان هميشه ناپسند ڪندا رهيا آهيون ۽ هاڻي پاڻ هڪ آهيون. تنهن ڪري، مقامي نشان، درد ۽ کوٽائي کي حصيداري ڪرڻ لاء، اسان هتي ريڊ انڊين سان ڳالهائڻ جي قابل نه آهيون (جيڪي سنڌ جي .05٪ جين پڻ رکن ٿا)، ۽ نه ئي اسان حوائي سان مقامي طور تي رابطو ڪري سگهون ٿا جيئن انهن جي مقامي ٻولي انهن کان کسي وئي هئي.. نه ئي مقامي الاسڪا وارن سان، ڇو ت  سردي ۽ سنڌين  گڏ نه ٿا ھلي سگھن.

            جڏهن اسان چئون ٿا ته ڪراچي ۾ سنڌين جو شيئر  معيشت ۾ نه آهي ته جيئن ڪاروبار صحيح آهي، پر انهن کي پنهنجي مالڪي کان به پري رکيو وڃي ٿو.

           ممڪن آهي ته ساحلي لڪير کان پري، هندستاني ۽ امريڪا جا سنڌي گڏجي، جيڪڏهن ڪنهن اتفاق راءِ تي اچي وڃن، ته تبديلي آڻي سگهن ٿا ۽ ڪجهه ڪاروباري خيال ۽ ادراڪ پيدا ڪري سگهن ٿا. اسان کي جيڪا ڳالهه سمجهه ۾ اچڻ گهرجي، سا اها آهي ته سنڌي هندو واپاري ڪراچي جي سيٺن يا گجرات جي امباني کان به وڌيڪ وسيلا ۽ دولتمند/ ڪامياب هوندا هئا.

          ٽنڊو سومرو سنڌ ۾ فقط هڪ مثالي ڳوٺ آهي (جنهن ۾ سيڪيورٽيءَ جي چوديواري آهي، بجليءَ جي پولن ۾ ڪاٺ جا ڍڪ آهن، گهٽيون ۽ رستا صاف سٿرا آهن، هر سال بجيٽ مختص ڪئي ويندي آهي ۽ هر سال آڊٽ ڪيو ويندو آهي، ڳوٺاڻن جي زمينن ۾ ڪمائي ٿيندي آهي. باغ ۾ مزدور جو يونيفارم پائڻ ۽ ٻيا ڪيترائي ڪم). ١۵ سال اڳ جڏهن پيپلز پارٽي اقتدار ۾ آئي هئي ته اخبارن ۾ هڪ بيان آيو هو ته سنڌ ۾ ٣٠ هزار مثالي ڳوٺ ٺاهيا ويندا، هن وقت تائين ٻيو نمبر به نه اچي سگهيو آهي.

            گهر موٽي، هڪ ڀيري ڪنهن چيو ته: تون سنڌ/سنڌين جي آزادي چاهين ٿو. ڇا توهان کي خبر آهي ته اهو ڪيئن حاصل ڪيو ويندو؟

منهنجي ذاتي راء آھي ته سنڌ ۾ سيدن کان سياست مان آئوٽ ڪيو وڃ. انهن کي ووٽ ڪرڻ ڇڏيو وڃي، (شاهن کي سنڌ لٽڻ لاء نه ڏني وڃي) باقي سبق سکندا ۽ سڄي سنڌ هن هڪ مخصوص ٽولي جي غلامي کان آزاد ٿي ويندي.

       ڪجھ ١٠٠ سال اڳ فرانسيسي انقلاب آيو،  جنهن فرينچ رووليو۽شن سماج مان وڏيرن، مالدار ظالم زميندارن، آقائن کان نجات حاصل ڪئي.

         ڪنهن کي ت ڪا جدوجهد ڪرڻ گهرجي ۽” هڪ موت وارو آزادي اسڪواڊ” ٺاهڻ گهرجي، جيڪو سنڌي پيرن، ميرن، جاگيردارن، ظالم سردارن، ڪرپٽ سياستدانن، بيوروڪريٽس, ڪوڙن مذھبي ٺيڪيدارن ۽ ٻين ڪيترن ئي ظالم ماڻهن کان نجات حاصل ڪري هڪ جديد لاڀائتو سنڌي انقلاب لاءِ ڪم ڪري سگھي؟ ته ايندڙ نسل سڪون ۽ پنھنجي حق سوڌو زنده رھن